Slechts de helft van wat artsen in ziekenhuizen doen, is gebaseerd op wetenschappelijk bewijs, zo blijkt uit internationale onderzoeken. De andere helft stoelt op gezond verstand, empathie, risicomijding, eerzucht en bedrijfseconomie, schreef de NFU, koepel van de acht academische ziekenhuizen, een paar jaar geleden in een rapport. Er viel, zo concludeerden de onderzoekers, 'een wereld te winnen'. De NFU wil de komende jaren de hoeveelheid onzinnige zorg terugdringen. Artsen en onderzoekers gaan daarom eerst uitzoeken hoe vaak overbodige behandelingen worden gedaan en waarom artsen die blijven uitvoeren.
Niet-doen-verrichtingen
Zo is bijvoorbeeld een kijkonderzoek lang niet bij alle knieklachten zinvol
Waarom wordt onzinnige zorg geboden?
Hooguit de helft van de behandelingen is nuttig voor de patiënt. De NFU, koepel van academische ziekenhuizen, zoekt uit waarom onzinnige zorg wordt geboden. Drie voorbeelden uit de praktijk.
Tijn Kool, onderzoeker bij IQ Healthcare (onderdeel van het Radboudumc) nam de afgelopen jaren samen met collega's alle medische richtlijnen door en kwam tot een lijst van 1.366 niet-doen-verrichtingen. Eenderde daarvan gaat over diagnostiek, 40 procent over medicatie. Zo is een kijkonderzoek lang niet bij alle knieklachten zinvol en krijgen patiënten met de longziekte COPD veel te vaak zware medicijnen die niet werken. Sinds deze week zijn in de databank van de richtlijnen voor medisch specialisten waarschuwingen opgenomen dat terughoudendheid soms de beste optie is.
Artsen worden opgeleid om te handelen, niet om af te wachten, zegt Kool. 'Ze doen de dingen omdat ze die zo hebben geleerd, of omdat al hun collega's ze zo doen. En vergeet de patiënt niet, die soms kan aandringen op onderzoek. Ook geld kan een rol spelen, niet-behandelen levert niks op.'
'Doen of laten'
Kuipers schat in dat alleen al het afschaffen van zinloos kijkonderzoek bij maagklachten zo'n 20 miljoen euro kan opleveren
Met het schrappen van onzinzorg valt veel geld te besparen, denkt Ernst Kuipers, voorzitter van de NFU. Cijfers ontbreken nog maar Kuipers schat in dat alleen al het afschaffen van zinloos kijkonderzoek bij maagklachten zo'n 20 miljoen euro kan opleveren.
De zorguitgaven blijven stijgen: vorig jaar bedroegen die ruim 95 miljard euro, 40 procent meer dan tien jaar geleden. Minister Schippers vroeg partijen in de zorg daarom drie jaar geleden mee te denken hoe de gezondheidszorg betaalbaar kan blijven. De NFU begon daarop met het project Doen of laten?
Om uit te zoeken waarom artsen doorgaan met zinloze behandelingen en diagnostiek, worden de komende tijd acht voorbeelden onder de loep genomen. Waarom worden infusen en katheters, bronnen van infectie, niet sneller verwijderd? Waarom vragen internisten zo veel nutteloze foto's en scans aan? Tal van ziekenhuizen en huisartsen werken mee aan het onderzoek.
De afgelopen jaren is een aantal veel voorkomende behandelingen al sterk teruggedrongen toen bleek dat ze weinig toevoegden. Zo worden verstandskiezen niet meer preventief getrokken, is de halfjaarlijkse pilcontrole bij meisjes verdwenen en prikken artsen bij kinderen met een middenoorontsteking niet meer standaard de oren door, omdat pijnstilling net zo effectief is. Kool: 'Uit die voorbeelden blijkt dat het kan en dat we artsen moeten hebben die voorop lopen en hun collega's beïnvloeden.'